190801

1 / 12

Ì Ý Ä Ý Ý Ë Í Ý | Ç Î Ð È Ã Æ Ó Ó Ë Í À | Ì Ý Ä Ý Ë Æ Ү Ү Ë Í Ý
W E E K L Y
ÓËС ТӨÐ, ÝÄÈЙÍ ÇÀСÃÈЙÍ ÄҮÍ ШÈÍÆÈËÃÝÝÍÈЙ, БÈЕ ÄÀÀСÀÍ,
ÓËС ТӨÐÈЙÍ ÍÀÌÀÀС ХÀÐÀÀТ БÓС, ÄÎËÎÎ ХÎÍÎÃ ТÓТÌЫÍ ÃËÎБÀË СÎÍÈÍ
ТОЙМ ДеФакто НИЙТЛЭЛ ДеФакто
II НҮҮРТ IV НҮҮРТ IX НҮҮРТ
Д.Жаргалсайхан
Эдийн засагч, нийтлэлч
САЙН ЗАСАГЛАЛ
О.Мөнхбат
Доктор, МУИС-ийн Профессор
Зөвлөх зөвлөх
нь “зөв” үү?
Баасан, 2019.06.21, №10 (102)
МАЛЫГ ХӨЛӨӨР
НЬ ГАРГАХГҮЙ
ӨРГӨН НЭВТРҮҮЛГИЙН
ХУУЛЬ ХЭНД АШИГТАЙ ВЭ?
ИРГЭНИЙ НИЙГМИЙН ДУУ
ХООЛОЙ ХУМИГДАХ УУ?
УХАРЧ БАЙНА
БИД
АРДЧИЛЛААС
УХАРЧ БАЙНА
БИД АРДЧИЛЛААС
Пүрэв, 2019.08.01, №4 (108)
УЛ Р ЭДИ Н ЗА ГИ Н Д Н ИНЖИЛГЭЭНИ И ДАА АН
УЛ РИ Н НАМАА АРАА У ДОЛОО ОНОГ У М Н ГЛО АЛ ОНИН
НИЙТЛЭ ДеФакто
II НҮҮРТ
VIII НҮҮРТ XI НҮҮРТ
Д.Жаргалсайхан
Эдийн зас гч, нийтлэлч
АВЛИГЫН
ЭГ ХЭ ЭГ
ШИЙДЭГДЭВ,
БУСАД НЬ?
“ИРЭЭДҮЙН
ӨВ САН
КОРПОРАЦИ” ХХК
БАЙГУУЛАВ
НИЙТ Э
НИЙТЛЭЛ
VI НҮҮРТ
IV НҮҮРТ
6
In a market economy that encourages free and fair
competition, everyone should have an opportunity to
participate and succeed.
Laws meant to regulate business should promote
performance competition and combat economic
exploitation.
One downside of a competitive economy is the lack of a
permanent ownership position: One may lose tomorrow
that what she or he gained today. However, despite this
insecurity, competitive economies give ordinary people the
best chance for economic success, the most thrilling results
of which are innovation, creativity, and an entrepreneurial
spirit. Indeed, competition is far better than the alternatives
we’ve seen, such as feudal, state-controlled, or political party
cartel systems, in which only a few control the wealth of a
country while the majority struggle with low wages and less
opportunity.
And yet, 26 years since the collapse of the socialist system,
the notion that the state should encourage free and fair
competition is not very clear to many Mongolians. Luckily
there is such a mechanism for the promotion of competition
in the form of the current Trademark Law of Mongolia.
Trademarks give individuals and businesses the
opportunity to own a product or service name by obtaining a
state registration. With a registration, one gains the position
of excluding others from using the same or similar name
for the same or similar product or service. In Europe, for
example, this opportunity is not given out for free without
obligation; the trademark owner should be an active
participant in the economy by producing and selling goods
or services under that trademark. If the trademark owner
fails to produce or sell goods or services using the registered
trademark within a period of time set by law (normally five
years), she or he loses the ownership of the trademark.
This then gives other businesses an opportunity to use the
same or similar name (referred to as “non-use cancellation”).
Es
a
tra
ext
off
Co
an
a s
ec
ser
th
I
ne
or
or
m
re
I
Mo
tra
th
br
ma
ARTICLE
Dr. Uyanga Delger, attorney-at-law
Use Itor
FAIR COM
AND TRADE
IN MON
Дэлгэрийн Уянга
Өмгөөлөгч, хууль зүйн доктор
Ц.Баасансүрэн
Сэтгүүлч
АРДЧИЛАЛ, ПОПУЛИЗМ
Ц.БАТБОЛД
Хөгжлийн эдийн засагч (PhD) бөгөөд
АНУ-д мэргэжлээрээ ажиллаж байна.
НИЙТЛЭЛ
Ардчилал хамгийн муу засаглал, гэхдээ бусад
нь бүр дор гэж Черчиль 1947 онд хэлсэн нь
хүмүүс хүсэлд нь таарсан бүхнийг амласан
“демагог” буюу ардын баатруудыг төрийн эрхэнд
сонгож,тэрньсонгуульднөлөөтэйолонхидтаалагдаж
л байвал улс оронд хортой, буруу ч хамаагүй бодлого
явуулах буюу популизм хийх эрмэлзэлтэй байдгийг
анхааруулсных бөгөөд, түүний хамгийн тод жишээ
нь Гитлер байв.
1. Анх 2500 жилийн тэртээх Грекийн хот улсуудын
практикт хэвшсэн демо-ард түмний, крация-
засаглал буюу ардчиллыг тэр үеийн хамгийн
том сэтгэгч Плато (Республика бүтээлдээ)
удирдагч, цэргийнхэн, хөдөлмөрчдийн
үүрэг шал өөр учир өндөр боловсролтой
хааныг гүйцэхгүй гэж шүүмжилж байсан бол,
түүний шавь Македонын Александрын багш
Аристотель (Улс төр бүтээлдээ) нийгмийг
хамгийн мэдлэг чадвартай элит цөөнх удирдах
нь зөв гээд засаглалын хамгийн муу гурван
хэлбэр нь нэг хүний дарангуйлал, олигархи ба
нийтийн ардчилал гэж сургаж байв. Дараагийн
үе шат болох Ромын бүгд найрамдах засаглал
ч массын дэмжлэг олох зорилгоор буурай
хөршүүдээ түрэмгийлэн эзлэж, байсхийгээд
л үнэгүй талх тарааж, гладиаторын наадам
зохиодог байсан нь популизм гэсэн утгатай
“bread and circus” гэдэг хэллэг өнөөгийн англи
хэлэнд үлдээжээ. Ром мөхсөний дараах шашин
ноёрхсон дундад зууны хоцрогдол бутрал
сонгодог ардчиллын уламжлалыг үгүй хийж,
оронд нь орой дээрээ хаантай олон давхраа
ноёдын ивээлд хамжлагатын хязгаарлагдмал
эрхтэй хүчин зүтгэж амьдардаг феодалын
засаглал тогтжээ.
2. Орчин үеийн ардчиллын түүх Чингис хаан
одоогийн Бээжинг эзэлж байсан 1215 оны 6-р
сард Английн хаан татвар татах эрхээ 25 том
феодал оролцсон зөвлөлөөр зөвшөөрүүлж,
хуульгүйгээр хүн баривчлахгүй байх үүрэг
хүлээсэн Магна Карт гэрээнээс эхэлсэн гэдэг.
Английн парламентын систем нь татвар
төлөгчид түүний дарамт, зарцуулалтыг хянаж
байх эрхтэй гэсэн гол санаанд үндэслэсэн. Хүн
төрөлхтний түүхэнд эрх чөлөөг хамгийн сайн
хангасан засаглал гэж Гегель үнэлж байсан ч
өмнөх бүх ардчиллын адил сонгуулийн эрхийг
зөвхөн зохих түвшний хөрөнгөтэй, хүн амын
дөрөв хүрэхгүй хувьд олгож байв. Бусад оронд
хамгийн их нөлөөлсөн ардчиллын дараагийн
үе шат нь Англий лэлтэй
хандаж, Грек Ромын сонгодог уламжлал, сэргэн
мандалтын шинэ үзэл санааг сайн судалсан,
тэр үедээ хамгийн өндөр боловсролтой хүмүүс
массын нөлөөгүй боловсруулж баталсан
Америкийн үндсэн хуулийн систем юм. Үүнд
засгийн эрх ард түмний зөвшөөрлөөс үүсэлтэй
ба хүн бүр эрх чөлөөтэй амьдарч феодал
ноёдтой адилхан өмч эзэмших, түүнийгээ
чөлөөтэй ашиглах “natural” буюу төрөлхийн
эрхтэй тухай Ж.Локе, Ж.Ж.Руссо, Т.Хобс зэрэг
Гэгээрлийн их сэтгэгчдийн шинэ философи,
Америкийн хувьсгалтай нэг онд гарсан
А.Смитийн зах зээлийн эдийн засгийн онол,
шашны бурангуйг ялж гарч ирсэн шинжлэх
ухаанч үзэл их нөлөөлсөн байна.
3. Америкийн хувьсгалын шууд нөлөөн дор бараг
залгаад болсон Францын хувьсгалд популист
Якобинчууд давамгайлснаар засгийн эрхийн
төлөөх эмх замбараагүй цуст тэмцэл өрнөж,
эцсийн дүнд 17 мянган хүн улс төрийн хэргээр
цаазлуулж, шүүхээр шийтгүүлээгүй 10 мянган
хүн шоронд үхсэн нь ардчиллын нэр хүндийг
нэг хэсэгтээ унтрааж, Наполеоныг ялсны
дараа ардчиллын эсрэг Орос, Австри-Унгар,
Прусийн эзэн хаант улсуудын Ариун Холбоо
байгуулагдаж, Австри-Унгар болон Орост
АНУ-ын түүхийг сургуульд заахыг хориглож
байсан байдаг. Гэвч Наполеоны эзлэлтийн
үед нэвтэрсэн хөрөнгөтний хувьсгалын үзэл
санаа, түүний дотор Ромын хуульд үндэслэн
боловсруулсан Иргэний кодекс Европын нийт
оронд (сүүлдээ Орос, Хятад, Япон, Солонгос,
Латин Америк) өргөн тархсан нь орчин
БА МОНГОЛ
6
ХУУЛИЙН ЗАСАГЛАЛ
Ц.Батболд
Хөгжлийн эдийн засагч (PhD), олон улсын хуульч
бөгөөд АНУ-д мэргэжлээрээ ажиллаж байна.
НЭГ УЛС, НЭГ ТОЙРОГ БА
ГАДААД ДАХЬ МОНГОЛЧУУД
эмзэглэл маньд хамаатайн учир
МОСКВА, ХОНГКОНГИЙН ҮНДСЭН ХУУЛИЙН ӨӨРЧЛӨЛТ
юунд төвлөрөх хэрэгтэй вэ?
БАЙГАЛИЙН БАЯЛАГ ЯГ ХЭНИЙ ӨМЧ ВЭ?