9 / 12
дагавар байна.
Монголын нийгэм маш олон талаараа уламжлалт
нийгмийн шинж чанарыг агуулсан хэвээр байна.
Харилцан итгэлцэл болон хамтарч ажиллахдаа
бэлэн байгаа байдал нь нийгмийн алслалттай
хамааралтай.
Өөрөөр
хэлбэл
нийгмийн
харилцааныхувьд хол, танихгүйхүмүүстэйхамтрах,
тэдэнд итгэх итгэл сул байна. Нэг нутаг усныхан,
улс төрийн адил итгэл үнэмшилтэй хүмүүс гэх
мэт тодорхой хэмжээний адилсалтай хүмүүсийн
хамтран ажиллах магадлал хавьгүй илүү байна.
Хүмүүсийн бусдад итгэх итгэл, хамтран ажиллах
байдалд оршин суугаа газар, боловсролын түвшин,
орлого мөн нөлөөлж байна. Хотын хүмүүсийн
итгэлийн түвшин хөдөөгийн иргэдийнхээс бага.
Нөгөөтэйгүүр, өндөр боловсролтой мөн өндөр
орлоготой хүмүүсийн бусдад итгэх итгэл нэмэгдэж
байна.
Зарим судалгааны дүнгээр илэрч буй бас нэг зүйл
нь иргэдийн төрийн болон улс төрийн институцд
итгэх итгэл тогтмол буурч байгаа явдал (2017
оны эхний улирлын байдлаар улс төрийн болон
төрийн бүх институцд итгэх итгэл 30 хувиас доош,
хэвлэл мэдээлэлд итгэх итгэл 36%, хувийн хэвшилд
итгэх итгэл 30%, гадаадын хөрөнгө оруулалттай
компанид итгэх итгэл 9%). Төр засгийн институц
легитим шинжээ алдаж байгаагийн илрэл гэж үзэж
болно.
Сүүл үеийн хандлагаар уул уурхай гэх мэт
ихээхэн анхаарал татсан салбарууд, эдгээр
салбарт үйл ажиллагаа явуулж буй байгууллагууд
ч мөн нийгмийн лицензээ (social license) алдах
байдал ажиглагдаж байна. Энэ мэт эдийн засгийн
болон засаглалын үндсэн салбарууд дахь итгэлийн
хямрал нь популизм, улс төрийн болон эдийн
засгийн хямралын хөрс суурь нь болж байна.
Ерөнхийд нь аваад үзэхэд монголын нийгэм
институцийн түвшний нийгмийн капиталын
хямралд өртөж, иргэдийн хамтын ажиллагаа,
харилцан итгэлцэл ойрын хүрээлэлд түшиглэн
өрнөж байна. Нийгмийн капитал нь нийгмийн
бүлгүүд болон институцийн түвшинд алдагдаж
байгаа нь нийгмийн хямралын үндсэн шалтгаан
юм. Нийгмийн сэтгэл зүйд бухимдал давамгайлж
байгаа нь нийгэм хямарч буйн нэг илрэл.
(иргэдийн зөвхөн 9% нь л огт бухимдалгүй)
Нийгмийн капиталыг сэргээхийн тулд иргэдийн
боловсролд хөрөнгө оруулах, хөдөлмөр эрхлэлт,
өрхийн орлогыг нэмэгдүүлж хүний капиталыг
бүрдүүлэх шаардлагатай байгааг төр засаг
бодлого шийдвэртээ тусгавал зүйтэй. Энэ тухай
Дэлхийн Банкны ерөнхийлөгч Жим Ким сүүлийн
үед идэвхтэй сурталчилж байна. Мөн энэ оны
3-р сард зохион байгуулагдсан эдийн засгийн
форумд Засгийн газар Гурван тулгуурт хөгжлийн
бодлогоо танилцуулж хэлэлцүүлсэн. Энэ бодлогын
нэг тулгуур нь хүн төвтэй нийгмийн бодлого гэсэн
нь төр засгаас нийгмийн капиталын хөгжлийг авч
үзэж байна гэсэн итгэлийг төрүүлж байна.
0
2
4
6
8
10
Танихгүй
хүмүүс
Өөр
үндэстэн
Өөр
шашинт…
Бусад
аймаг,…
Хөршүүд
Хамт
ажиллад…
Хамаатан
садангууд
Найзууд
Гэр бүл
сонирхол бага. Тухайлбал, улс төрийн итгэл үнэм
яс үндэс, бэлгийн чиг ха д агаар “ялгаварлах”
хандлагатай байна. Мөн хот, хөдөөгийн хүмүүсий
хоорондын итгэлцэл сул байгаа нь нийгмийн
өөрчлөлтийн нэг том үр дагавар байна.
Монголын нийгэм маш олон талаараа уламжлалт
ний м йн шинж чанары гуулсан хэвээр байна.
Харилцан итгэлцэл болон хамтарч ажиллахдаа бэ
байгаа байдал нь нийгмийн слалттай хамааралт
Өөрөө хэлбэл нийгмийн харилц аны хувьд хол,
танихгүй хүмүүстэй хамтрах, тэдэнд итгэх итгэл су
байна. Нэг нутаг усныхан, улс төрийн адил итгэл
үнэ шилтэй хүмүүс гэх мэт тодорхой хэмжээний
адилсалтай хүмүүсийн хамтран ажиллах магадла
хавьгүй лүү байн .
Хүмүүсийн бусдад итгэх итгэл, хамтран ажиллах
байдалд оршин суугаа газар, боловсролын түвши
орлого мөн нөлөөлж байна. Хотын хүмүүсийн
итгэлийн түвшин хөдөөгийн иргэдийнхээс бага.
Нөгөөтэйгүүр, өндөр боловсролтой мөн өндөр орлоготой хүмү сийн бусда итгэх итгэл
нэмэгдэж байна.
За м судалгааны дүнгээр илэрч буй бас нэг зү л нь иргэдийн төрийн болон улс тө
институцд итгэх итгэл тогтмол буурч байгаа явдал (2017 оны эхний улирлын байдлаар
төрийн болон төрийн бүх институцд итгэх итгэл 30 хувиас доош, хэвлэл мэдээлэлд итгэх
36%, хувийн хэвшилд итгэх итгэл 30%, гадаадын хөрөнгө оруулалттай компанид итгэх итгэл
Төр засгийн нституц легитим шинжээ алдаж ба гаагийн илрэл гэж үзэж болно.
Сүүл үеийн хандлагаар уул уурхай гэх мэт ихээх н анхаар татсан с лбарууд, эдгээр сал
үйл ажиллагаа явуулж буй байгууллагууд ч мөн нийгмийн лицензээ (social license) а
байдал ажиглагдаж байна. Энэ мэт эдийн засгийн болон засаглалын үндсэн салбарууд
итгэлийн хямрал нь популизм, улс төрийн болон эдийн засгийн хямралын хөрс суурь нь
байна.
Ер нхийд нь аваад үзэхэд монголын нийгэм институцийн түвшний нийгмийн капит
хямралд өртөж, иргэдийн хамтын ажиллагаа, харилцан итгэлцэл ойрын хүрээлэлд түши
өрнөж байна. Нийгмийн капитал нь нийгмийн бүлгүүд болон институцийн түвшинд алда
байгаа нь нийгмийн хямралын үндсэн шалтгаан юм. Нийгмийн сэтгэл зүйд бухи
давамгайлж байгаа нь нийгэм хямарч буйн нэг илрэл. (иргэдийн зөвхөн 9% нь л
бухимдалгүй)
Нийгмийн бүлэг
Хамтан
ажиллах
түвшин
Бэлгийн цөөнх
3.76
Улс төрийн намын харьяалал,
үзэл бодол өөр бүлэг
5.25
Гадаадын иргэд
5.39
Нийгмийн халамж хүртэгчид
/эмзэг бүлгийн иргэд/
6.36
Доогуур нийгмийн давхаргын
6.82
Улаанбаатар хотын иргэн
7.04
Орон нутгийн иргэн
7.12
Дээгүүр нийгмийн давхаргын
7.21
9