32 / 86
òîîöîîíû õàìðàõ õóãàöààíû ýöýñò ãîë÷ íàñ 32.5 áîëîõîîð òîîöîãäñîí íü íàñíû
á¿òýö ÿìàð õýìæýýãýý𠺺ð÷ëºãäºõ ãýæ áóéã äîõèîëæ áàéíà.
Çóðàã 2. Õ¿í àìûí íàñ
–
õ¿éñèéí ñóâàðãà
Íàñíû á¿òýö ººð÷ëºãäºõºä õ¿í àì ç¿éí à÷ààëàë äàãààä ººð÷ëºãäºæ áàéäàã.
Îäîîãèéí ìàíàé óëñûí õ¿í àìûí íàñíû á¿òöèéí ººð÷ëºëòèéí ä¿íä õ¿í àì ç¿éí
à÷ààëàë áóóð÷, èíãýñíýýð ºðõ¿¿äèéí õóäàëäàí àâàõ ÷àäâàð ñàéæðàõ, îðëîãî íü
õýðýãëýýãýý á¿ðýí õàíãààä, öààíà íü íººöëºõ ìºí㺠¿ëäýõ, óëìààð ýäèéí çàñãèéí
ºñºëòèéã äýìæèõ áîëîìæ á¿ðäëýý. ªºðººð õýëáýë, õºäºëìºðèéí íàñíû 100 õ¿íä
íîãäîõ õ¿¿õýä, õºãøäèéí òîî áóþó òýæýýëãýã÷äèéí òîî áóóðñíààð íýã õ¿íä
íîãäîõ îðëîãûí õýìæýýã ºñíº. Íýã õ¿íä íîãäîõ îðëîãî ºññºíººð ºðõ¿¿ä ìºí㺺
õóðèìòëóóëàõ, ýñâýë õóâü õ¿íèé ñîíèðõëîîñ õàìààðààä òîäîðõîé òºðëèéí
õýðýãëýýãýý íýìýãä¿¿ëýõ çàìààð ýäèéí çàñãèéí ºñºëòèéã äýìæèíý ãýñýí ¿ã.
Y¿íèéã ë áèä «õ¿í àì ç¿éí öîíõ» ãýæ íýðëýæ áàéíà. Õ¿í àì ç¿éí à÷ààëëûã
òîîöîõ àðãà÷ëàëûí õóâüä ºíººäºð ìàíàéä îëîí óëñûí íèéòëýã æèøãèéí äàãóó
õºäºëìºðèéí íàñ ãýäýãò 15-64 íàñíûõíûã, õ¿¿õýä ãýäýãò 14 õ¿ðòýë íàñíûõíûã,
õºãøèä ãýäýãò 65-ààñ äýýø íàñíûõíûã õàìðóóëàí òîîöäîã.
1956 îíä õºäºëìºðèéí íàñíû 100 õ¿íä íîãäîõ òýæýýëãýã÷äèéí òîî 57 áàéñàí
áºãººä ýíý ¿ç¿¿ëýëò 1963 îíä 82, 1969 îíä 101 áîëîí îãöîì ºñ÷ýý. Õàðèí ¿¿íýýñ
õîéø áóóðñàí áºãººä 1979 îíä 96, 1989 îíä 84, 2000 îíä 64 ãýæ òîîöîãäñîí
áàéíà. Õ¿í àìûí õýòèéí òîîöîîíû äàãóó óã ¿ç¿¿ëýëòèéí áóóðàëò öààøèä
¿ðãýëæëýõ áºãººä 2005 îíä 52, 2010 îíä 46, 2020 îíä 42, 2025 îíä 41 áîëîõ òºëºâ
àæèãëàãäàæ áàéíà. Õýòèéí òîîöîîíû õàìàðñàí 25 æèëèéí äàðààãèéí 10 æèëä
ìàíàé óëñûí õ¿í àì ç¿éí îð÷èíä îíöãîé ººð÷ëºëò ãàðàõààð õ¿ëýýãäýæ áàéãààã
ýíäýýñ õàðæ áîëíî. Ó÷èð íü 1970-80-ààä îíû «òºðºëòèéí òýñðýëò» áîëæ áàéõ
¿åèéí òºðºëò¿¿ä òóõàéí ¿åä òýæýýëãýã÷èéí íàñàíä õ¿ðýýä, õàðèí òºðºëò áóóð÷
áàéãàà ºíººäðèéí òºðºëò¿¿ä òýð ¿åä õºäºëìºðèéí íàñàíä õ¿ðýõ áîëíî. Y¿íèé
¿ð ä¿íä õ¿í àì ç¿éí à÷ààëàë ãýñýí ¿ç¿¿ëýëò ìààíü ºñ÷, ºðõèéí ò¿âøèíä õýðýãëýý
á¿ðýí õàíãàõã¿é, õºðºí㺠ìºíãºíèé àñóóäëûã áèé áîëãîõ òàëòàé. Òèéìýýñ áè
òîäîðõîé áàðèìò äýýð òóëãóóðëàí Ìîíãîëûí õ¿í àì ç¿éí öîíõ ýäèéí çàñãèéí
õºãæèë人 ÿìàð íºëºº ¿ç¿¿ëæ áîëîõûã ñóäëàõààð øèéäëýý.
Þóíû ºìíº òýæýýëãýã÷ õ¿¿õýä, õºãøäèéí àëü íü õºäºëìºðèéí íàñíûõàíä èë¿¿
äàðàìò ¿ç¿¿ëýýä áàéãààã ñîíèðõî¸.
30