29 / 86
ÌÎÍÃÎËÛÍ ÕYÍ ÀÌ ÇYÉÍ ÖÎÍÕ, ÒYYÍÈÉ
ÝÄÈÉÍ ÇÀÑÀà ÄÀÕÜ ÍªËªª
Ç. Öîëìîíáàÿð, àæèëòàí,
Õ¿í àì áà Òîãòâîðòîé
Õºãæëèéã äýìæèõ Îëîí íèéòèéí
Õàìòûí àæèëëàãààíû Òºâ
Хөгжиж буй улс орнуудын нэгэн адил Монгол улсын хүн ам залуу насны
бүтэцтэй. Гэсэн хэдий хүн ам насны бүтэц төрөлтийн огцом бууралттай
уялдан хурдан өөрчлөгдөж байна. Насны бүтцийн энэхүү өөрчлөлт нь Монголын
эдийн засгийн хөгжилд түлхэц үзүүлэх боломжтой хүн ам зүйн таатай орчинг
бүрэлдүүлээд байна.
Хүн ам зүйн ачаалал буурснаар өрхийн орлого болон хэрэглээний бүтцэд онцгой
өөрчлөлтүүд гарч байна. Хүн амын худалдан авах чадварын өсөлтийг эдийн
засгийн сонгодог онолын үүднээс харвал энэхүү өсөлт нь бүтээгдэхүүн
үйлчилгээний эрэлтийг нэмэгдүүлж, улмаар эрэлтийн өсөлтийг дагаад
нийлүүлэлт ч нэмэгдэн эдийн засгийн өсөлт бий болох болно.
Хүн ам зүйн цонхны бас нэг ашигтай тал нь нэг хүнд ногдох орлогыг нэмэгдүүлэх
боломж бөгөөд орлого нэмэгдсэнээр хүмүүс илүү чанартай боловсрол, эрүүл
мэндийн үйлчилгээг хүртэх чадвартай болж хүний хөгжлийн асуудалд эерэг
нөлөө үзүүлэх юм.
Эдийн засгийн өсөлтөд дэмжлэг үзүүлэх Монголын хүн ам зүйн энэхүү таатай
орчин 2030 оны дунд үеэс төгсгөл болох төлөвтэй тул энэ боломжийг ашиглан
хүний нөөцийн ашиглалтын чиглэлээр эдийн засгийн хүчтэй бодлого явуулах
зайлшгүй шаардлагатай байна.
1. Óäèðòãàë
ÕÕ çóóíû õî¸ðäóãààð õàãàñ íü Ìîíãîëûí òºäèéã¿é äýëõèéí áóñàä óëñ,
ã¿ðí¿¿äèéí óëñ òºð, ýäèéí çàñàã, íèéãýì, õ¿í àì ç¿éí îð÷èíä îãöîì
ººð÷ëºëò¿¿ä òîõèîñîí ¿å áàéñàí ãýäýãòýé òà á¿õýí ñàíàë íýãäýõ áàéõàà. Äýëõèéí
2-ð äàéíû äàðàà îëîí óëñûí õàðèëöààíû ñèñòåìä îëîí òàëò áîëîí õî¸ð òàëò ýíõ
òàéâàí÷ õàðèëöààã ýðõýìëýõ íü ò¿ëõ¿¿ áîëñíîîð óëñ îðíóóä ººðñäèéí ýäèéí
çàñàã, íèéãìèéí àìüäðàëàà òàéâàí çàìààð õºãæ¿¿ëýõ áîëîìæòîé áîëñîí þì.
Ýíý ¿åä óëñ îðíóóä íîãîîí õóâüñãàëûí àÿíûã õýðýãæ¿¿ëæ, õàëäâàðò ºâ÷íèé
ýñðýã âàêöèíóóäûã íýýí èëð¿¿ëñýí íü òºðºëò íýìýãäýõ, íàñ áàðàëò áóóðàõ,
ÿëàíãóÿà ýõ, íÿëõñûí ýíäýãäýë áóóðàõ ¿íäñýí øàëòãààí áîëæýý. Ýíýõ¿¿
ººð÷ëºëòèéí ¿ð íºëººãººð äýëõèéí õ¿í àì îãöîì ºñºâ.
ÀÍÓ-í Òîîëëîãûí òîâ÷îîíû äýëõèéí õ¿í àìûí ºñºëòèéí òàëààð ãàðãàñàí
èëòãýëä äóðäñàíààð 1900-1950 îíû õîîðîíä äýëõèéí õ¿í àìûí æèëèéí äóíäàæ
ºñºëò 0.9 õóâüòàé áàéñàí áîë 1950-2000 îíû õîîðîíä 1.3 õóâü áîëæ ºññºí áàéíà.
Ýíýõ¿¿ ºñºëòèéí ¿ð ä¿íä 1950 îíä 2.6 òýðáóì áàéñàí äýëõèéí õ¿í àì 2000 îíä 6.1
27