190906

№409

Монгол улсад 1944 оноос хойш үйлдвэрлэлийн

техник, технологийн салбарт шинийг санаачлагчдыг

төрөөс мөнгөн хэлбэрээр урамшуулж эхэлсэн.

1960, 1970 оны Сайд Нарын Зөвлөлийн холбогдох

тогтоолууд нь шинэ бүтээлийн тодорхойлолт,

шинийг санаачлагчийг төрөөс шагнах шалгууруудыг

тодорхойлж өгсөн. 1963 оны Иргэний хууль нь орчин

үеийн патентын эрх зүйн суурийг тавьсан заалтуудыг

агуулж байв.

Тухайн үед төр аварга том улсын үйлдвэрүүдийг

өмчилж, ажиллуулдаг байсан. Ийм эдийн засгийн

зохион байгуулалтад улсын гол “толгойны өвчин”

нь улсын үйлдвэрүүдийн үр ашиг, чанар, орлогын

асуудал байв. Нөхөр нь эхнэртээ Австри гутал авч өгөх

гэж Улсын Их Дэлгүүрт “алалцаж” байх хооронд бусад

дэлгүүрүүдийн лангуун дээр “хүн тоохгүй”, “амархан

хоол нэхэж” ул нь даруй салдаг “монгол гуталнууд”

ярайж байдаг байв. Иймд улсаас социализмын энэ

“толгойны өвчнийг” намдаах “эм” бэлтгүүлэхийн тулд

шинийг санаачлагчдыг урамшуулж байсан байна. Энэ

тогтолцоонд өнөөгийн “inventive step” гэх техникийн

салбарт салбарын мэргэжилтний санаанд хялбар

оромгүй, онцгой сонин шийдэл олсон байх гэсэн

шалгуурыг тавьдаггүй, хэрэглэдэггүй байлаа. Харин

шинэ бүтээл нь улсын үйлдвэрт тустай, ашигтай,

хэрэгтэй байх гэсэн улсын үйлдвэрийн ажлыг

сайжруулах эдийн засаг, нийгмийн хэрэгцээний

шалгуурыг тавьдаг байв.

Монгол улс нь 1991 онд Патентын хамтын

ажиллагааны гэрээ (ПХАГ) гэх өдгөө дэлхийн 152

орныг нэгтгэсэн олон улсын олон талт гэрээнд нэгдэж

орсон. Энэ цагаас хойш МУ-ын Оюуны Өмчийн газар

(ОӨГ) нь ПХАГ-ний олон улсын стандарт, Патентын

тухай хуулийн дагуух дотоодын стандарт гэсэн хоёр

зөрүүтэй стандартаар патент олгож иржээ.

ПХАГ-ний дагуу олон улсын хайлт, шүүлт хийх эрх

авсан өндөр хөгжсөн орнуудын Патентын газраас

олон улсын урьдчилсан хайлтын тайлан, олон улсын

урьдчилсан шүүлтийн тайлан гэж гаргадаг. МУ-ын

ОӨГ энэ тайланд үндэслэж ПХАГ-ний шугамаар орж

ирсэн гадаад улсын шинэ бүтээлд патент олгох эсэхийг

шийддэг. Нэн ялангуяа олон улсын урьдчилсан

шүүлтийн тайлан гарсан бол тэнд заасны дагуу

“inventive step” шалгуурыг хангасан бүтээлд патент

олгодог.

Харин гол төлөв монголчууд өөрсдөө гаргасан

шинэ бүтээлийн мэдүүлэгт шинжээчийн нүдээр ямар

нэг давуу шинжтэй гэж үзсэн бол “inventive step” шиг

өндөр шаардлага огт тавихгүйгээр бүртгэж, патент

олгох тохиолдлууд байв.

ПАТЕНТ ОЛГОХ ХУУЧИН ШАЛГУУР

1990 ОНООС ХОЙШИХ ПАТЕНТЫН ТУХАЙ ХУУЛИУД

ПАТЕНТЫН ТУХАЙ ХУУЛИЙН

ТӨСӨЛД ОРУУЛАХ САНАЛ -

ОЛОН УЛСЫН СТАНДАРТЫГ ХАНГАХ,

ОНЦГОЙ ЯЛГАРАХ ШИЙДЭЛ

ууль зүй, дотоод хэргийн яам

Патентынтухай хуулийн шинэчилсэн найруулгыг

олон нийтээр

хэлэлцүүлэхээр

танилцуулжээ.

Хэдийгээр

олон улсын болон дотоодын хууль хоорондын ялгааг

арилгах өөр бусад дэвшилтэт өөрчлөлтүүдийг санал

болгож байгаа хэдий ч “шинэ бүтээлийн түвшин

агуулсан” гэсэн шалгуурт холбогдож олон улсын

стандартыг бүрэн хангах жинтэй өөрчлөлт хийж

чадах эсэх нь төслийн холбогдох заалтаас эргэлзээтэй

байна.

НИЙТЛЭЛ

In a market economy that encoura

ges free and fair

compet

ition, everyone should have an op

portunity to

participate and succeed.

Laws meant to regulate business should promote

performance competition and combat economic

exploitation.

One downside of a competitive economy is the lack of a

permanent ownership position: One may lose tomorrow

that what she or he gained today. However, despite this

insecurity, competitive economies give ordinary people the

best chance for economic success, the most thrilling results

of which are innovation, creativity, and an entrepreneurial

spirit. Indeed, competition is far better than the alternatives

we’ve seen, such as feudal, state-controlled, or political party

cartel systems, in which only a few control the wealth of a

country while the majority struggle with low wages and less

opportunity.

And yet, 26 years since the collapse of the socialist system,

the notion that the state should encourage free and fair

competition is not very clear to many Mongolians. Luckily

there is such a mechanism for the promotion of competition

in the form of the current Trademark Law of Mongolia.

Trademarks give individuals and businesses the

opportunity to own a product or service name by obtaining a

state registration. With a registration, one gains the position

of excluding others from using the same or similar name

for the same or similar product or service. In Europe, for

example, this opportunity is not given out for free without

obligation; the trademark owner should be an active

participant in the economy by producing and selling goods

or services under that trademark. If the trademark owner

fails to produce or sell goods or services using the registered

trademark within a period of time set by law (normally five

years), she or he loses the ownership of the trademark.

This then gives other businesses an opportunity to use the

same or similar name (referred to as “non-use cancellation”).

Essentially, with trademarks, it’s “use it or lose it”.

But in Mongolia the Trademark Law does not provide

a non-use cancellation requirement. Additionally, the

trademark registration, examination, and renewal fees are

extremely low. One could say that the Mongolian state is

offering the trademark registration services almost for free.

Consequently, there is an increasing tendency for enterprises

and individuals to register trademarks in Mongolia without

a serious interest in actually participating in the Mongolian

economy through the production and/or selling of goods or

services using their trademark.

Therefore, as a result of the current trademark

registration system, enterprises might find out that

their product or service names are already registered

to someone else.

In such cases, these enterprises might be forced to

negotiate with the owner of the Mongolian trademark in

order to obtain the registration, often by ownership transfer

or consent. Start-up companies might end up spending

most of their valuable time in legal disputes with a trademark

registration owner who does not do any business at all.

The belief that trademark registration is a money-

making opportunity seems to prevail.

It is, therefore, not surprising when one encounters a

Mongolian trademark registration owner who insists on

trademark licensing against payment of annual fees, even

though she or he did not establish a product or service

brand, nor attempt to introduce goods or services to the

market.

Mongolia would do well to increase its awareness

of the actual purpose and benefit of trademark

protection—that it encourages fair competition and

legitimate contributions to the economy.

August 2018

ARTICLE

Dr. Uyanga Delger, attorney-at-law

Use Itor Lose It:

FAIR COMPETITION

AND TRADEMARK USE

IN MONGOLIA

Дэлгэрийн Уянга

Өмгөөлөгч, хууль зүйн доктор