56 / 86
ä¿í ýñðýãýýð ãàð÷ áîëîõ þì. Ýíý òºðëèéí àëäààíààñ çàéëñõèéõ àðãà áîë
ò¿¿âðèéí õýìæýýã íýìýãä¿¿ëýõ ÿâäàë þì.
2. Ò¿¿âðèéí áèàñ áóþó õàçàéëò: Ò¿¿âðèéí áèàñ áóþó õàçàéëò ãýäýã íü
òóõàéí øèíæ ÷àíàð á¿õèé ãýæ ¿çñýí íýãæ¿¿äèéã ñóäàëãààíä õàìðóóëàõ,
ººðººð õýëáýë ò¿¿âýð ñóäàëãààíû ñàíàìñàðã¿é áàéõ çàð÷ìûã çºð÷èõ
õàíäëàãà þì. Òóõàéëáàë, ñóäëàà÷ îþóòíóóäûí ñòðåññ ÿìàð áàéãààã òàíäàõ
ñóäàëãàà õèéõèéí ºìíº îþóòíóóä òºãñºõ àíãèäàà, ÿëàíãóÿà òºãñºëòèéí
àæèë áè÷èæ áàéõ ¿åäýý èë¿¿ ñòðåññò ºðòäºã ãýäãèéã îëæ ìýäñýíèé ¿íäñýí
äýýð òºãñºõ àíãèéí îþóòíóóäûã èë¿¿òýéãýýð ñóäàëãààíä õàìðóóëñàí
òîõèîëäîëä ýíý òºðëèéí àëäàà ãàð÷ áîëíî. Çîðèëòîò ò¿¿âýðëýëòýýð
õèéãäñýí ñóäàëãààíóóäûí èõýíõ íü ò¿¿âðèéí áèàñ áóþó õýëáýëçëèéã
àãóóëñàí áàéäàã. Ò¿¿âðèéí áèàñûã áóóðóóëàõ íýã àðãà íü ò¿¿âýðëýëòèéí
òºëºâëºëò, çîõèîí áàéãóóëàëòûã ñàéæðóóëàõ ÿâäàë þì.
Íýëýíõ¿é ñóäàëãààíû õóâüä ò¿¿âýðëýëò õèéäýãã¿é òóë ò¿¿âðèéí àëäàà ãàðäàãã¿é.
Ò¿¿âðèéí àëäààíû óëìààñ ò¿¿âýð îëîíëîãèéí ýõ îëîíëîãîî òºëººëºõ ÷àäâàð
áóóð÷, öààøëààä ñóäàëãààíû ¿ð ä¿í áîäèòîé áóñ áîëæ èðäýã ó÷ðààñ ñóäëàà÷èä
ò¿¿âðèéí àëäààã àëü áîëîõ áàãàñãàõ àðãà çàìûã ýðýëõèéëýõ øààðäëàãàòàé.
Ò¿¿âýð ñóäàëãààíû ÿâöàä ò¿¿âýðëýëòèéí àëäààíààñ ãàäíà ò¿¿âðèéí áóñ àëäàà
ãàð÷ áîëîõ áºãººä, ò¿¿âýðëýëòòýé õîëáîîã¿éãýýð ãàð÷ áóé á¿õ òºðëèéí àëäààã
¿¿íä õàìðóóëíà. Ò¿¿âðèéí áóñ àëäàà íü äàðààõ àëäààíóóäûí óëìààñ ãàð÷ áîëíî.
¯¿íä:
1.
Õàìðàãäàëòûí àëäàà
- Ýíý íü ýõ îëîíëîãèéã äóòóó, äàâõàð áîëîí àëäààòàé
òîäîðõîéëñíîîñ õàìààðàí áèé áîëäîã. ªºðººð õýëáýë ñóäëàà÷ ò¿¿âðèéí
õ¿ðýýã áîäèòîéãîîð òîäîðõîéëæ ÷àäààã¿éãýýñ ìýäýýëýë öóãëóóëàõ ÿâöàä
ìàø èõ õ¿íäðýëòýé áàéäëóóäûã áèé áîëãîäîã. Òóõàéëáàë, ºðõèéã îëîõã¿é
áàéõ, õàÿã áóðóó áàéõ çýðýã íü ñîíãîãäñîí àíõäàã÷ íýãæýýñ ìýäýýëýë àâ÷
÷àäàõã¿éä õ¿ðãýäýã áà óëìààð ò¿¿âðèéí áóñ àëäàà ãàðàõ íýã íºõöºë áîëäîã
áàéíà.
2.
Õàðèóëòûí àëäàà
- Òóõàéí àñóóëòààð àâàõûã õ¿ñýæ áóé ìýäýýëëèéã àâ÷
÷àäàõã¿é íºõöºë áàéäàë ¿¿ñýõ òîõèîëäëûã õàìðóóëíà. Õàðèóëòûí àëäàà íü
äàðààõ øàëòãààíû óëìààñ ¿¿ñäýã. ¯¿íä:
a. Àñóóëãûí õóóäàñíû çàãâàð-Òóõàéí àñóóëòààð ÷óõàì ÿìàð ìýäýýëýë àâàõûã
õ¿ñýæ áóéã õàìãèéí ýíãèéí, îéëãîìæòîé, òîõèðîìæòîé ¿ã õýëëýãýýð
èëýðõèéëæ ÷àäààã¿é òîõèîëäîëä õàðèóëàã÷ àñóóëòûã áóðóó îéëãîæ áóðóó
õàðèóëò ºãºõºä õ¿ðäýã.
b. ßðèëöëàãà àâàã÷èéí óð ÷àäâàð- ßðèëöëàãà àâàã÷èä õàðèóëàã÷ààñ õ¿ññýí
ìýäýýëëèéã àâàõûí òóëä þóíû ºìíº íàéðñàã, èòãýë òºð¿¿ëýõ¿éö áàéäëûã
áèé áîëãîõ íü ÷óõàë áºãººä õàðèóëàã÷èéí îéëãîîã¿é àñóóëòûã ººðººð
òàéëáàðëàæ àëü áîëîõ ¿íýí çºâ õàðèóëò àâàõ íü ÷óõàë áàéäàã. Èéìýýñ
ÿðèëöëàãà àâàã÷èéã ñàéòàð ñóðãàõ íü ò¿¿âýðëýëòèéí áóñ àëäààíààñ
çàéëñõèéõ íýã àðãà áîëíî.
c. Õàðèóëàã÷èéí õàíäëàãà
–
Õàðèóëàã÷ òóõàéí àñóóäëûí òàëààð ìýäëýã
äóòìàã áàéõ, ÿðèëöëàãà àâàã÷ àñóóëòûã òàéëáàðëàñàí ÷ îéëãîõã¿é áàéõ,
áèåý áàðèõ, è÷èõ, íýðýëõýõ çýðãýýñ áîëæ áóðóó õàðèóëò ºãºõ íü îëîíòîî
òîõèîëääîã. ßëàíãóÿà íèéãýìä õ¿ëýýí çºâøººðºãääºãã¿é ¿çýãäýë, ¿éë
ÿâöûí òàëààð áîëîí òóõàéí àñóóëòàíä õàðèóëñíààðàà ººðèéíõºº ñóë äîðîé
áàéäëûã ìýäðýõ òîõèîëäîëä õàðèóëàã÷ áóðóó õàðèóëòûã ºãºõ íü ýëáýã
áàéäàã ó÷ðààñ àñóóëòûã èëýðõèéëýõ áîëîí àñóóõäàà èõýýõýí àíõààðàë
õàíäóóëàõ íü ç¿éòýé.
3.
Õàðèóëòã¿éí óëìààñ ãàðàõ àëäàà
- Ñîíãîãäñîí õàðèóëàã÷ òóõàéí àñóóëãûí
õóóäñàíä á¿õýëä íü áóþó õýñýã÷ëýí õàðèóëò ºãºõººñ òàòãàëçàõ íü ò¿¿âðèéí
áóñ àëäààíû íýã õýëáýð áîëäîã áàéíà.
54