63 / 86
ñóäëàà÷èä ¿çäýã.
“
Security
“
íü àíãëèàð
“
Se-curus
”
ãýñýí ¿ãíýýñ á¿òäýã áºãººä
“
se
”
ãýäýã íü
“
liberation
”
áóþó ÷ºëººëºëò,
“
curus
”
- ãýäýã íü
“
uneasiness
”
áóþó
ýâã¿é, òàâã¿é, òàéâàí áóñ ãýæ ¿ã÷ëýí îð÷óóëàãäàæ áîëîõ þì. Ãýõäýý
“
àðä
èðãýäèéã íèéãìèéí øèíæòýé ýðñäëýýñ õàìãààëàõ
”
ãýñýí óòãààð èõýíõ îðîíä
õýðýãëýãäýæ áàéíà. Íèéãìèéí õàìãààëàë áóþó
“
Social security
”
ãýäýã ¿ãèéã
õóóëèéí õýëýíä àíõ óäàà 1935 îíä Àìåðèêò õýðýãëýñíýýð ºíäºð íàñíû
òýòãýâðèéí áîëîí àæèëã¿éäëèéí äààòãàëûí ñèñòåì, òºðèéí õàëàìæèéí ñèñòåì
á¿ðäýõ ¿íäýñ áîëæýý. 1938 îíä Øèíý Çåëàíäàä íèéãìèéí õàìãààëàë\Social
security\-ûí òóõàé õóóëü áàòëàãäñàíûã 1942 îíä õýâëýãäñýí Îëîí óëñûí
õºäºëìºðèéí áàéãóóëëàãûí èëòãýëä
“
íèéãìèéí õàìãààëëûí ñèñòåìèéí øèíý
çàãâàð
”
ãýæ òýìäýãëýñíýýð ýíý ¿ã ºðãºí õýðýãëýãäýõ áîëæýý.
Óëñ îðíóóäàä
“
íèéãìèéí õàìãààëàë
”
ãýäãèéã ÿíç á¿ðýýð îéëãîæ, õýðýãëýæ
áàéíà.
•
ßïîíîîð íèéãìèéí õàìãààëëûã
“
shakaihosho
”
ãýæ íýðëýäýã áºãººä
“
ýðñäýëýýñ íèéãìèéí ñèñòåìýýð õàìãààëàõ
”
ãýñýí óòãûã èëýðõèéëäýã.
ßïîíû íèéãìèéí õàìãààëëûí ñèñòåìä õ¿íèéã òºðºõººñ ¿õýõ õ¿ðòýëõ
ºâ÷ëºë, îñîë ãýìòýëä ºðòºõ, òàõèð äóòóó áîëîõ, àæèëã¿éäýõ, õºãøðºõ
çýðãèéã á¿õýëä íü õàìàðñàí òýòãýâýð, ýð¿¿ë ìýíä, õºäºëìºð ýðõëýëòèéí
äààòãàë, òºðèéí õàëàìæ, õ¿¿õýä, òàõèð äóòóó èðãýä, àõìàä íàñòíû
õàìãààëëûí àñóóäëóóä îðäîã.
•
Ôðàíö óëñàä íèéãìèéí õàìãààëëûí ñèñòåìèéã
“
Protection Social
”
ãýæ
íýðëýäýã áºãººä íèéãìèéí äààòãàë, íèéãìèéí õàëàìæ, íèéãìèéí
¿éë÷èëãýý áîëîí îðëîãûí äîîä ò¿âøèíãèéí õàìãààëàëòûí àñóóäëûã
õàìðóóëäàã.
•
Àìåðèêèéí íèéãìèéí õàìãààëàëä òýòãýâýð, îðëîãûí õàìãààëëûã
õàìðóóëäàã áºãººä õàëàìæèéí ¿éë÷èëãýýã
“
õ¿íèé ¿éë÷èëãýý
”
áóþó
“
Human services
”
ãýæ íýðëýí òàòâàðààð õóðèìòëàãäñàí ñàíãààñ öàã ¿åèéí
çàéëøã¿é øààðäëàãàòàé àðãà õýìæýýã ñàíõ¿¿æ¿¿ëäýã áàéíà.
•
Àíãëè óëñûí Íèéãìèéí õàìãààëëûí ñèñòåìä íèéãìèéí õàìãààëàë-
”
Social
security
”
, íèéãìèéí áîäëîãî-
”
Social policy
”
, íèéãìèéí ¿éë÷èëãýý-
”
Social
services
”
ãýñýí 3 îéëãîëòûã õàìðóóëæ, îðëîãûí õàìãààëàëò, ýð¿¿ë
ìýíäèéí ¿éë÷èëãýý, îðîí áàéðíû áîäëîãî, õºäºëìºð ýðõëýëò,
áîëîâñðîëûí àñóóäëûã áàãòààäàã.
•
Ãåðìàíû íèéãìèéí õàìãààëàë
“
Sozial Sicherheit
”
ä íèéãìèéí äààòãàë,
íºõºí òºëáºð, íèéãìèéí äýìæëýã çýðãèéã áàãòààäàã áºãººä íèéãìèéí
õàëàìæ-
“
Sozial Wohlfahrt
”
ãýæ òýð áîëãîí ÿðüäàãã¿é áàéíà.
Ìîíãîë óëñàä 1940-ººä îíîîñ
“
íèéãìèéí õàíãàìæ
”
ãýñýí ¿ãèéã õýðýãëýæ èðñýí
áîëîâ÷ çàõ çýýëèéí õàðèëöààíä øèëæñýí ñ¿¿ëèéí æèë¿¿äýä
“
íèéãìèéí
õàìãààëàë
”
ãýæ ÿðèãäàõ áîëîîä áàéíà. Ìîíãîë õýëíèé òàéëáàð òîëü áè÷èãò
“
íèéãìèéí õàíãàìæ
”
ãýäãèéã
“
õºäºëìºð÷äèéã òàõèð äóòóó áîëîõ, íàñ ºíäºð
áîëîõ, àñðàìæëàõ õ¿íã¿éä õ¿ðýõ çýðýãò òýäãýýðèéã óëñààñ òýòãýí òóñëàõ çàðäàë,
òºñºâ
”
1
ãýæ òàéëáàðëàñàí áàéäàã.
Íèéãìèéí õàìãààëëûí òóõàé îéëãîëòûã òîäðóóëàõûí òóëä ýõëýýä Õýíèéã
õàìãààëàõ âý? Þóíààñ õàìãààëàõ âý? ßàæ õàìãààëàõ âý? ãýñýí àñóóëòóóäûã
òîäîðõîéëîõ øààðäëàãàòàé.
Õýíèéã , þóíààñ, ÿàæ õàìãààëàõ âý?
1
ß. Öýâýë Ìîíãîë õýëíèé òîâ÷ òàéëáàð òîëü 374-ð òàë.
61